STRONA ARCHIWALNA   
 opracowanie: śp. Jerzy Kowalczyk (1938 - 2015)    kontakt: 41 368 57 24,   jotka.1863@gmail.com

29 Marzec 2024, imieniny dziś obchodzi: Wiktoryna, Cyryl, Eustachy   
     Menu:  
Miejscowości
 K I E L C E
 A - B
 C - F
 G - J
 K
 L - M
 N - O
 P - R
 Parszów
 Pasztowa Wola (W)
 Pawłowice
 Pawłów
 Pawłów (W)
 Pełczyska
 Pętkowice
 Piasek Wielki
 Pierzchnica
 Pieskowa Skała (K)
 Pilica (S)
 Pilica (W)
 Pińczów
 Piórków
 Pobiednik Mały (K)
 Polana Langiewicza
 Policzna (W)
 Pomorzany (W)
 Poświętne (E)
 Prandocin (K)
 Proszowice (K)
 Prymusowa Wola (E)
 Przedbórz (E)
 Przybysławice
 Przysucha (W)
 Pstroszyce (K)
 Rachwałowice (K)
 Radków
 Radom (W)
 Radom_mogiły_1
 Radom_mogiły_2
 Radoszyce
 Rataje
 Rokitno (S)
 Rozniszew (W)
 Rożenek (E)
 Ruda Kościelna
 Ruszków
 Rybnica
 Ryczów (S)
 Ryczówek (K)
 Rytwiany
 S
 Ś - Ż
 Uroczystości
 Wyszukiwarka
 Literatura
 Indeksy
 Aktualizacja
 O autorze
 
     Ważne daty z powstania:  
5 kwietnia 1863 r. - Starcie Grekowicza pod Szklarami
16 kwietnia 1863 r. - Potyczka Czachowskiego pod Grabowcem
18 kwietnia 1863 r. - Potyczka Grylińskiego pod Brodami
19 kwietnia 1863 r. - Potyczka oddz. Kononowicza pod Grzybową Górą
19 kwietnia 1864 r. - Pod Radkowicami został rozbity oddział Szemiota
20 kwietnia 1863 r. - Bitwa Jankowskiego i Zielińskiego pod Jedlnią
21 kwietnia 1863 r. - Potyczka Zawadzkiego pod Szkucinem
22 kwietnia 1863 r. - Bitwa Czachowskiego pod Stefankowem
22 kwietnia 1863 r. - Bitwa Mossakowskiego pod Golczewicami
24 kwietnia 1863 r. - Bitwa Mossakowskiego pod Jaworznikiem
25 kwietnia 1863 r. - Starcie Oksińskiego pod Łazami
 
  Zapraszam do współpracy
Posiadasz dodatkowe informacje lub zdjęcia
     albo
chcesz otrzymywać informację o uzupełnieniach niniejszej prezentacji ?
 
     Zaproszenie do:  
Muzeum Historii
Kielc
 
     gmina : RYTWIANY powiat: STASZÓW     

RYTWIANY

1. Krzyż powstańców 1863 r.




Krzyż znajduje się przy drodze z Rytwian do pokamedulskiego zespołu klasztornego. Po minięciu zabudowań cegielni, po ok. 250 m., obok drogi znajduje się wygrodzona metalowym płotkiem mogiła ziemna.

   Na postumencie wykonanym z kamieni połączonych zaprawą cementową osadzono metalowy krzyż. W postumencie umieszczono kamienną tablicę z wykutym napisem:
MOGIŁA / POWSTAŃCÓW / 1863

   Mogiła powstańców 1863 roku została wpisana dnia 24.05.1993 r. do rejestru zabytków Ziemi Staszowskiej pod nr. 499. Rok później Urząd Gminy w Rytwianach w miejscu ziemnej mogiły z drewnianym krzyżem, wykonał obecny wystrój mogiły z metalowym krzyżem.

    Stefan Dorosiński, były sołtys w Rytwianach, przekazał informację, że w mogile tej został również pochowany w okresie II Wojny Światowej partyzant z pobliskiej miejscowości.

   Mogiła jest zadbana, młodzież szkolna składa tu wiązanki kwiatów i pali znicze.

góra strony




2. Mogiła powstańców 1863 r.



W kompleksie leśnym, na płn.-wsch. od przedstawionego krzyża powstańczego, znajduje się druga mogiła powstańców 1863 r.

   Dojście: od drogi prowadzącej do klasztoru, przy krzyżu powstańców 1863 r., w lewo (kier. płn.-wsch.) odchodzi utwardzona leśna droga prowadząca do Strzegomia, która (wg. zamieszczonej tabliczki) posiada nazwę Ul. Sandomierska. Po ok. 1,5 km drogę przecina leśna droga, którą w lewo ok. 20 m.

   Pomiędzy czteroma kasztanami znajduje się dobrze widoczna mogiła obudowana płytami lastryko. Na czole mogiły postawiono płytę z czarnego granitu, na której wykonano duży znak krzyża oraz wyryto napis:
RODACY / POWSTAŃCOM / STYCZNIOWYM / POLEGŁYM 17 II 1863 r / W KAMPANII / MARIANA LANGIEWICZA / ZWIĄZEK KOMBATANTÓW / RZECZYPOSPOLITEJ / POLSKIEJ I B.W.P. w Rytwianach / 10.11.2003 r

Nowy wystrój mogiły powstańców 1863 r. Widoczny jest zachowany dawny krzyż drewniany.

   Bezpośrednio za mogiłą znajduje się pomalowany krzyż drewniany, pochodzący z lat dawniejszych.

   Miejsce to od dawna zwane było potocznie mogiłą. Przez kilka pokoleń opiekę nad powstańczą mogiła pełniła m.in. rodzina Wawrylaków z Rytwian. W roku 2003 r. staraniem Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych, koło w Rytwianach prowadzone przez Tadeusza Króla, z życzliwą pomocą Urzędu Gminy, wykonano obecny wystrój mogiły.





   Brak jest bliższych danych na temat mogiły. Na tablicy podano datę potyczki wojsk Langiewicza w Staszowie. Zginęło wówczas kilku powstańców (na obrzeżu miasta). I trudno jest jednoznacznie wiązać to zdarzenie z leśną mogiłą.

   Można snuć inne przypuszczenia:

-   W czerwcu 1863 r. nieudaną próbę przejścia z Galicji z licznym oddziałem powstańczym (500 piechoty i 50 jazdy) podjął gen. Zygmunt Jordan.
   Dwie partie powstańcze, prowadzone przez mjr. Jana Popiela Chościaka (Chościakiewicza) oraz mjr. Edwarda Dunajewskiego po przekroczeniu Wisły w rejonie Gac i Komarowa, nie mogąc przełamać linii wojsk rosyjskich, zostały zmuszone do odwrotu. Wielu powstańców poległo, część potopiła się w nurcie Wisły.
   Tylko garstka jazdy przedarła się do lasów staszowskich. Za nimi w pogoń ruszyli Moskale.

-   Po nieudanym nocnym ataku na Opatów 21/22 lutego 1864 r. powstańcze oddziały zostały rozproszone i podczas walk odwrotowych szukały różnych dróg, aby wydostać się z pierścienia wojsk rosyjskich.

   Mogiła w Rytwianach mogła stanowić kres drogi życiowej dla kilku powstańców oddziału gen. Jordana albo też z przemieszczania się do Galicji. Jednoznacznej odpowiedzi obecnie nie uzyskamy.



   Podczas uroczystych obchodów 150 rocznicy wybuchu powstania styczniowego, w dniu 16 lutego 2013 r. w Pałacu Radziwiłłów w Sichowie zgromadzili się na Powstańczej zbiórce naukowcy, historycy i świętokrzyscy przewodnicy. Po 10-cio kilometrowym marszu uczestnicy spotkania dotarli do powstańczej mogiły. gdzie złożono kwiaty i zapalono znicze. Następnie na terenie kompleksu pokamedulskiego odbyła się rekonstrukcja historyczna Oddziału Partyzanckiego "Jędrusie".



Dodatkowe zdjęcia z uroczystości w dniu 16 II 2013 r.
udostępnione przez Jana Mazanka ze Staszowa







góra strony

ostatnia aktualizacja: 4-01-2015 , 07:39

 

 



od 11 stycznia 2005 odwiedziło nas: 3 445.000 osób.

Stronę najlepiej oglądać w rozdzielczości 800x600 w przeglądarce Internet Explorer